W niedługim czasie ochrona przed szkodnikami może zostać kolejnym kluczowym zabiegiem w uprawie kukurydzy. Straty powodowane pojawem szkodników, zwłaszcza w warunkach dobrego ich rozwoju, mogą powodować niekiedy konieczność likwidacji plantacji. Szkodniki, które mogą powodować największe straty opisano poniżej.

Ploniarka zbożówka Muchówka długości 2 mm, o lśniąco czarnym ciele, czerwonych oczach i brązowo-żółtych odnóżach. Lot pierwszego pokolenia odbywa się od końca kwietnia do początku czerwca. Pokolenie letnie występuje od końca czerwca do sierpnia, a od sierpnia do końca października pokolenie jesienne. Samice składają pojedynczo od 25 do 35 jaj. Larwy smukłe, lśniące, białe, do 5 mm, bez nóg, z jedną parą czarnych silnych haków gębowych i dwiema małymi brodawkami z tyłu ciała. Larwy powodują uszkodzenia młodych liści w postaci podłużnych nadżerek utrudniających ich wzrost. Liście deformują się w różny sposób (poskręcane, pofałdowane, zwinięte, obłamane lub splecione ze sobą). Objawy uszkodzeń najlepiej widoczne są w fazie od 5 do 6 liści. Średnie straty w plonach ziarna kukurydzy powodowane przez tego szkodnika wynoszą około 10%, w poszczególnych latach wahają się od ułamka do 20%.

Fotografia 9. Ploniarka zbożówka – objawy żerowania. (fot. P. Bereś).

Rolnice Nocne motyle z rodziny sówkowatych. Szkodliwe są gąsienice, nagie, żerujące najczęściej w nocy. Ich cechą charakterystyczną jest spiralne zwijanie się w czasie spoczynku lub w razie zaniepokojenia. Młode gąsienice żerują na nadziemnych częściach roślin, starsze kryją się w glebie gdzie uszkadzają korzenie lub wychodzą w nocy na powierzchnię i podgryzają rośliny u nasady. Uszkodzenia w okolicy szyjki korzeniowej powodują, że roślina przewraca się i zamiera. Jedna gąsienica jest w stanie zniszczyć nawet kilkanaście roślin w rzędzie. Stadium zimującym są gąsienice, zakopane w ziemi na głębokości od 10 do 25 cm. Wiosną pod koniec kwietnia gąsienice kończą żer i przepoczwarzają się pod powierzchnią gleby. Samice składają jaja do ziemi lub na roślinie żywicielskiej.

Fotografia 10. Rolnica – gąsienica. (fot. P. Bereś).

Zachodnia stonka kukurydziana Niewielki chrząszcz, którego głównym stadium szkodliwym są żerujące w glebie larwy, dorastające do 18 mm długości. Szkodliwe są również chrząszcze zwłaszcza, gdy licznie występują. Larwy pojawiają się na plantacjach kukurydzy od kwietnia i żerują do sierpnia, natomiast chrząszcze od lipca do października. Larwy występują na plantacjach kukurydzy prowadzonych w monokulturze.

Fotografia 11. Stonka kukurydziana – chrząszcz (samica). (fot. P. Bereś).

Fotografia 12. Stonka kukurydziana – chrząszcz (samiec). (fot. P. Bereś).

Uszkadzają system korzeniowy, co przyczynia się do spadku plonu. Przy silnym ogryzieniu korzeni dochodzi do wylegania roślin, przez co zebranie plonu jest  utrudnione bądź niemożliwe do przeprowadzenia. Chrząszcze zagrażają głównie kolbom. Przegryzając świeże znamiona prowadzą do słabszego zaziarnienia kolb i niekiedy ich deformacji. Ponadto mogą wyjadać miękkie ziarniaki oraz uszkadzać blaszki liściowe. Dodatkowa szkodliwość gatunku polega na zwiększaniu podatności zasiedlonych roślin na sprawców chorób Mszyce To pluskwiaki, które występują na plantacjach kukurydzy od kwietnia lub maja aż do zbioru plonów ziarna (październik–listopad). W zależności od warunków meteorologicznych w rozwoju mszyc na kukurydzy obserwuje się od dwóch do trzech szczytów liczebności. Pierwszy (zwykle najliczniejszy) przypada najczęściej w pierwszej połowie lipca, drugi w połowie sierpnia, natomiast trzeci pod koniec września lub w październiku. Mszyce posiadając kłująco-ssący aparat gębowy nakłuwają i wysysają soki ze wszystkich nadziemnych, a niekiedy i podziemnych (bawełnica wiązowo-zbożowa) części roślin. Pluskwiaki szczególnie licznie zasiedlają plantacje kukurydzy przenawożone azotem. Szkodliwość bezpośrednia mszyc na wysokość plonu ziarna jest zwykle niewielka. Wyjątkiem są okresy przedłużającej się suszy, gdy żerowanie owadów przyczynia się do szybszej utraty wody przez rośliny, co może negatywnie wpłynąć na plonowanie. Znacznie wyższa jest jednak szkodliwość pośrednia, która polega na zwiększeniu podatności roślin na porażenie przez sprawców chorób.   Fotografia 13. Występujące w dużym nasileniu na plantacji mszyce mogą w istotnej mierze ograniczyć plonowanie.

Podstawowe znaczenie w walce ze szkodnikami ma płodozmian, który stosowany systematycznie pozwala ograniczyć występowanie: drutowców, pędraków, rolnic, omacnicy prosowianki, a zwłaszcza zachodniej stonki kukurydzianej.

Ważne jest również optymalne nawożenie zwłaszcza azotem, którego nadmiar sprzyja opanowaniu roślin przez mszyce i omacnicę prosowiankę. Kluczowe jest także ograniczanie zachwaszczenia, gdyż na niektórych gatunkach mogą wstępnie rozwijać się te szkodniki. W celu ograniczenia żerowania gatunków występujących do końca okresu wegetacji wskazanym byłoby terminowe zebranie plonu, co pozwoli ograniczyć straty w wysokości, a zwłaszcza jakości plonów ziarna. Na plantacjach kukurydzy możliwe jest również zastosowanie metody biologicznej, która polega na zwalczaniu jaj omacnicy prosowianki (a pośrednio także rolnic, piętnówek i słonecznicy orężówki) za pomocą pasożyta zwanego kruszynkiem (Trichogramma spp.). Metody niechemiczne nie są zawsze w stanie skutecznie ograniczyć liczebności i szkodliwości najważniejszych agrofagów kukurydzy, stąd też często zachodzi konieczność stosowania chemicznej ochrony. W celu wykrycia obecności szkodników na plantacji kukurydzy konieczne jest prowadzenie systematycznych obserwacji zasiewu od siewu aż po zbiór plonu. Metoda chemicznego ograniczania najważniejszych szkodników kukurydzy obejmuje zastosowanie zarówno insektycydowych zapraw nasiennych, jak również preparatów aplikowanych nalistnie.